سن استخوانی چیست و چرا انجام می شود؟
اندازه گیری سن استخوانی در حوزه پزشکی کودکان، از اهمیت بالایی برخوردار است و به بررسی رشد اسکلتی می پردازد و ممکن است با سن شناسنامه ای کودک هماهنگ نباشد. با ما همراه باشید تا با آن کاملا آشنا شوید.
سن استخوان چیست؟
قبل از اشاره به کاربرد ها و معایب و مزایای این تست، بیایید روشن کنیم که واقعاً سن استخوان چیست.
سن استخوانی که به عنوان سن اسکلتی نیز شناخته می شود، یک اصطلاح پزشکی است که سطح بلوغ اسکلتی را در یک فرد توصیف می کند، پزشک با استفاده از سن استخوانی می‌فهمد که آیا استخوان‌ها در فرد هنوز جای رشد دارند یاخیر، که این مسئله در کودکان و نوجوانان قبل از بلوغ بسیار مهم است. در ادامه به دلایل اهمیت این تست می پردازیم.
چرا سن استخوانی مهم است؟
این آزمایش معمولاً توسط پزشکان اطفال یا متخصص غدد اطفال تجویز می شود می تواند در موارد زیر کاربرد داشته باشد:
ارزیابی رشد: ارزیابی سن استخوانی به نظارت و ارزیابی سرعت یا کندی رشد و تکامل کودک در طول زمان کمک می کند. این به پزشکان کمک می کند تا اختلالات یا ناهنجاری های رشد را شناسایی کنند.
برنامه ریزی درمان: متخصصین اطفال و متخصصین ارتوپدی از سن استخوانی برای تعیین مناسب ترین درمان برای شرایطی مانند تاخیر در رشد یا بلوغ زودرس استفاده می کنند.
پیش‌بینی رشد در آینده: با ارزیابی سن استخوان، متخصصین پزشکی می‌توانند پیش‌بینی کنند که کودک چقدر بیشتر رشد می‌کند، چه زمانی کودک بلوغ را شروع می کند، قد نهایی کودک چقدر خواهد بود که به‌ویژه برای کودکانی که در معرض کوتاهی قد هستند کاربرد ویژه ای دارد.
این آزمایش همچنین می‌تواند به پزشکان کمک کند تا پیشرفت را کنترل کرده و درمان کودکان مبتلا به شرایطی را که بر رشد آنها تأثیر می‌گذارند، راهنمایی کنند، از جمله بیماری هایی که بر سطح هورمون های رشد تأثیر می گذارند مانند:
کمبود هورمون رشد، کم کاری تیروئید، بلوغ زودرس و اختلالات غده فوق کلیوی.
اختلالات رشد ژنتیکی، مانند سندرم ترنر
مشکلات ارتوپدی یا ارتودنسی که در آن زمان و نوع درمان (جراحی، بریس و غیره) بر اساس رشد مورد انتظار کودک هدایت می شود.
روش سنجش سن استخوانی با رادیوگرافی
تعیین دقیق سن استخوان به روش‌های مختلفی نیاز دارد و متخصصان پزشکی معمولاً از ترکیبی از تکنیک‌ها برای رسیدن به ارزیابی دقیق استفاده می‌کنند. در ابتدا توسط رادیوگرافی ساده استخوانی از دست چپ، انگشتان و مچ دست که رایج ترین روش برای ارزیابی سن استخوان است تصویربرداری انجام می دهند، چرا که صفحات رشد در این نواحی به شدت نشان دهنده بلوغ اسکلتی است.
و سپس پزشکان به Greulich-Pyle Atlas که یک اطلس استاندارد حاوی تصاویر رشد استخوان برای سنین مختلف است، برای تخمین دقیق سن استخوان مراجعه می کنند.
استخوان‌های کودکان دارای نواحی رشد استخوان به نام صفحات رشد در دو انتهای استخوان هستند که می توان آنها را می توان در عکس اشعه ایکس دید و چونکه نرم تر هستند و حاوی مواد معدنی کمتری هستند و باعث می شود در تصویر اشعه ایکس نسبت به بقیه استخوان تیره تر به نظر برسند.
استخوان ها و صفحات رشد در طول زمان تغییر می کنند. همانطور که کودکان رشد می کنند، صفحات رشد آنها در اشعه ایکس نازک تر می شود و در نهایت ناپدید می شوند (اصطلاحا گفته می شود صفحات رشد بسته شده اند).
پزشکان سن استخوانی کودک را بر اساس این که تصاویر استاندارد اشعه ایکس در اطلس با استخوان های کودک در اشعه ایکس مطابقت دارد، تعیین می کنند.
تفاوت بین سن استخوانی کودک و سن تقویمی آنها ممکن است نشان دهنده مشکل رشد باشد. اما کودکان کاملاً سالم نیز می توانند سن استخوانی متفاوتی با سن واقعی آنها داشته باشند.
برای انجام مطالعه، کودک دست غیر غالب خود (در عموم افراد از دست چپ گرافی انجام می شود) را با انگشتان باز زیر منبع تشعشع قرار می دهد، و از وی خواسته می شود 2 تا 3 ثانیه ثابت بماند تا تصاویر رادیوگرافی واضح باشد. اگر تصویر تار باشد، تکنسین اشعه ایکس ممکن است تصویربرداری را تکرار کند.
تفاوت سن شناسنامه ای و استخوانی
تفاوت بیشتر از یک الی دو سال میان این دو عدد می‌تواند نتیجه اختلال (که عموما در اثر مشکلات هورمونی هستند) باشد و نیازمند پیگیری و درمان، پیش از بسته شدن صفحه‌های رشد می باشد.
روش های غیر رادیوگرافی تعیین سن استخوانی
آزمایش خون: سطح هورمون، به ویژه هورمون رشد، می تواند بینش هایی در مورد سن استخوان ارائه دهد.
آزمایش ژنتیک: در برخی موارد، آزمایش ژنتیک می تواند به شناسایی اختلالات رشدی که بر سن استخوان تأثیر می گذارد کمک کند.
عوامل موثر بر سن استخوانی
عوامل متعددی می توانند بر سن استخوانی تأثیر بگذارند و منجر به تغییرات بین سن استخوانی کودک و سن تقویمی شوند.
ژنتیک: ژنتیک نقش مهمی در رشد استخوان دارد. کودکان ممکن است الگوهای رشد را از والدین خود به ارث ببرند که در نتیجه تفاوت در سن استخوانی ایجاد می شود.
تغذیه: یک رژیم غذایی متعادل برای رشد استخوان های سالم ضروری است. کمبودهای تغذیه ای می تواند منجر به کاهش رشد استخوان شود.
هورمون ها: عدم تعادل هورمونی، مانند بلوغ زودرس یا دیررس، می تواند بر سن استخوان تاثیر بگذارد. ممکن است برای همسو کردن سن استخوانی با سن تقویمی نیاز به هورمون درمانی باشد.
شرایط پزشکی: برخی از شرایط پزشکی، مانند کم کاری تیروئید یا کمبود هورمون رشد، می توانند بر سن استخوان تأثیر بگذارند. تشخیص و درمان به موقع در چنین مواردی بسیار مهم است.
نتیجه گیری
در دنیای مراقبت های بهداشتی کودکان، ارزیابی سن استخوان ابزاری حیاتی برای نظارت بر رشد و تکامل است. درک تفاوت های ظریف ارزیابی سن استخوان به متخصصان پزشکی کمک می کند تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد درمان و مداخله بگیرند. با اطمینان از اینکه سن استخوانی کودک با سن تقویمی آنها مطابقت دارد، می توانیم رشد و تکامل سالم را ارتقا دهیم.
چنانچه قصد انجام این تست را دارید پیشنهاد ما به شما مرکز رادیولوژی دکتر علیزاده است که یکی از بهترین مراکز رادیولوژی جنوب تهران و شهرری است.
