چرا تومور مغزی به وجود می آید؟
به تجمع غیرعادی سلول در مغز تومور مغزی گفته می شود این تومورها می تواند سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) باشد که با رشد سریع خود بافت‌های مغز را تحت فشار قرار می‌دهند.
تومور مغزی چیست؟
یکی از انواع سرطان و بیماری‌های مغزی است همه تومورها سرطان نیستند تومورهای بدخیم رشد می کنند وبه شدت گسترش می یابند و سلولهای سالم را تخریب می کنند وحتی می‌توانند به قسمت‌های دیگر بدن نیز گسترش پیدا کنند و باعث ایجاد متاستاز شوند تومورهایی که مهاجم نیستند متاستاز نمی‌دهند و خوش‌خیم نامیده می‌شوند تومور ها در هر قسمتی از مغز که قرار گرفته باشند باعث می شوند فشار داخل جمجمه افزایش پیدا کند افزایش فشار می تواند به دلیل رشد تومور و یا انسداد جریان مایع مغزی نخاعی باشند که عملکردهای مغز مانند کنترل عضلانی، احساس، حافظه و سایر ویژگی‌های طبیعی بدن را مختل می‌کنند.
متاستاز چیست؟
متاستاز به انتشار یک عامل بیماری‌زا از یک محل اولیه یا آغازین به یک محل دیگر یا ثانویه در بدن گفته میشود به معنای انتقال و گسترش سرطان از محل اولیه آن به سایر اعضا و بافت‌های بدن است متاستاز می‌تواند به گره‌های لنفاوی نزدیک، یا به ارگان‌ها و اعضای دوردست مرتبط شود این امر سرطان را خطرناک‌تر می‌کند .
پ.ن:
متاستاز به انتشار یک عامل بیماری‌زا از یک محل اولیه یا آغازین به یک محل دیگر یا ثانویه در بدن گفته میشود به معنای انتقال و گسترش سرطان از محل اولیه آن به سایر اعضا و بافت‌های بدن است متاستاز می‌تواند به گره‌های لنفاوی نزدیک، یا به ارگان‌ها و اعضای دوردست مرتبط شود این امر سرطان را خطرناک‌تر می‌کند.
مراحل تومور مغزی
به دو دسته ی اولیه و ثانویه تقسیم می شود
تومور اولیه: منشا تومور اولیه درخود مغز می باشند و بسیاری از تومورهای اولیه مغز خوش خیم هستند.
منشا این تومور در مغز است و ممکن است در قسمت های زیر رخ دهد:
سلول های مغز
غشای اطراف مغز به نام مننژ
سلول های عصبی
غدد
تومور ثانویه: اکثر سرطان های مغز از نوع تومور مغزی ثانویه و همیشه بدخیم هستند و زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی یک اندام دیگربه مغز سرایت می کند یا متاستاز می کند و تومورهای ثانویه یا تومورهای مغزی متاستاتیک نیز نامیده می‌شوند.
سرطان های زیر می تواند به مغز متاستاز کند:
سرطان ریه
سرطان پستان
سرطان کلیه
سرطان پوست
در ادامه دلایل تومور مغزی را بررسی خواهیم کرد.
علل ایجاد سرطان مغز
قرارگرفتن در معرض میزان بسیار زیاد اشعه
شرایط ژنتیکی یا ارثی
آسیب به سر و تشنج
قرار گرفتن در معرض عفونت های ویروسی
عدم ابتلا به آبله مرغان
از کجا بفهمم تومور مغزی دارم؟
تومورهای مغزی ایجاد علائم نمی‌کنند به خصوص اگر تومور خیلی کوچک باشند علائم و نشانه تومور مغزی بسیار متفاوت است و به اندازه، محل و سرعت رشد تومور بستگی دارد و تنها با آزمایش‌های خاصی قابل تشخیص هستند.
علائم شایع تومورها شامل موارد زیر است:
سردرد وسرگیجه و تغییر در هوشیاری فرد
مشکلات بینایی مانند تاری بینایی ، دوبینی یا از‌دست‌دادن دید محیطی، مشکل چشمی مثل افتادگی پلک، نامساوی بودن مردمک ها که نشانگر بالا بودن فشار مغزی هست
مختل شدن حواس (بویایی، ، شنوایی و چشایی)
سوت کشیدن گوش
از‌دست‌دادن تدریجی حس یا حرکت در یک دست یا یک پا بی حسی و فلج در یک طرف بدن
اختلال در تعادل و عدم توانایی در راه رفتن و یا سخت انجام دادن فعالیت‌های روزمره
مشاهده تغییرات در خلق و خو یا رفتاری، مشکل در تفکر، دشواری در حرف زدن و به یاد آوردن کلمات
اختلالات در حافظه کاهش توانایی ذهنی و یا سردرگمی
خواب آلودگی یا مشکلات خواب و خستگی
توهمات
کاهش وزن بدون دلیل
بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن صورت
حالت تهوع یا استفراغ
سردرگمی و آشفتگی
تشنج شدید یا خفیف
افسردگی و آزردگی مداوم
اختلال در خواندن و نوشتن
مشکل در بلعیدن
حرکات غیر قابل کنترل
از دست دادن کنترل مثانه و ادرار
انواع تومور مغزمغزی
انواع تومور های خوش خیم عبارت اند از :
مننژیوما
یکی از شایع‌ترین تومورهای خوش‌خیم در دستگاه عصبی مرکزی است این نوع تومور در غشای پوشاننده مغز و نخاع رشد می کند بسیاری از مبتلایان به مننژیوما در ابتدا هیچ علامت یا عارضه‌ای ندارند و تومور ممکن است سال‌ها بدون تشخیص واضح باقی بماند این تومورها به دلیل رشد آهسته خود و احتمال پخش شدن کمتر، به عنوان خوش‌خیم شناخته می‌شوند.کرانیوفارنژیوما
یک نوع نادر از تومور مغزی است که در نزدیکی غده هیپوفیز و هیپوتالاموس (بخشی از مغز) رشد می‌کند برداشتن این تومورها دشوار است، زیرا نزدیک ساختارهای بسیار مهم در عمق مغز قرار دارند اعصاب جمجمه‌ای که مسئول بینایی هستند و سیستم غدد درون‌ریز که مسئول عملکرد هورمونی هستند به شدت تحت تاثیر این تومور قرار دارند.کوردوما
یک نوع تومور خوش‌خیم است که از بافت‌های کوروئید (بخشی از غدد بزاقی) نشأت می‌گیرد این تومور رشد آهسته ای دارد در پایه جمجمه و قسمت پایین ستون فقرات شروع می‌شوند این تومور معمولاً در دهان و گردن یافت میشود و ممکن است درمان شود.گلوموس ژوگولار یک نوع تومور است که در نزدیکی پایه جمجمه و بالای سیاهرگ گردن قرار می‌گیرد این تومورها به عنوان شایع‌ترین شکل تومور گلوموس شناخته می‌شوند آنها معمولاً از بخش‌هایی از استخوان تمپورال در جمجمه بوجود می‌آیند و ساختار گوش میانی و داخلی را درگیر می‌کنند.
تومورهای پینه‌آل
تومورهای پینه‌آل یا غده صنوبری، با رشد آهسته در غده پینه‌آل که در اعماق مغز قرار دارد، ایجاد میشود و هورمون ملاتونین را ترشح می‌کند. این تومورها ممکن است علائمی مانند سردرد، تغییرات در دید، عصب‌کمری و مشکلات هورمونی ایجاد کنند درمان این نوع تومورها ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی و درمان دارویی باشد.شوانوما
تومورهای شوانوما یا نوریلموما، یک نوع تومور خوش‌خیم و غیر سرطانی و در بزرگسالان شایع هستند که از از غلاف میلین نورون‌ها منشا می‌گیرند این تومورها ممکن است در سیستم عصبی محیطی یا اعصاب جمجمه‌ای شکل بگیرند و علائمی مانند آسیب به عصب و کاهش توانایی کنترل ماهیچه‌ها را ایجاد کنند. اغلب این تومورها به صورت آرام و آهسته رشد می‌کنند و به ندرت به تومورهای سرطانی تبدیل می‌شوند.آدنوم هیپوفیز
در غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد تشکیل می‌شوند این غده هورمون‌ها را تولید و کنترل می‌کند آدنوم هیپوفیز معمولاً به‌کندی رشد می‌کند و ممکن است موجب تولید بیش از اندازه هورمون‌های هیپوفیز شود علائم این تومورها و درمان مناسب برای آنها بستگی به اندازه و مکان تومور دارد.
انواع تومورهای بدخیم مغز
گلیوما شایع‌ترین تومور مغزی در کودکان است تقریباً ۷۸ درصد از تومورهای سرطانی مغز از نوع گلیوما هستند که از قسمت پشتی مغز شروع میشود و به‌وسیله مایع مغزی نخاعی در بدن پخش میشود.
انواع تومورهای سرطانی گلیوما عبارت‌اند از:
آستروسیتوما:
شایع‌ترین نوع گلیوما است که از سلولهای آستروسیت (سلولهای گلیالی با شکل ستاره‌ای) منشأ می‌گیرد این نوع تومور معمولاً به خارج از مغز و نخاع گسترش نمی‌یابد و معمولاً سایر اندام‌ها را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد علائم آستروسیتوما ممکن است شامل سردرد، تهوع، تشنج، تغییرات در خلق و خو، ضعف و بی‌حسی در بدن، مشکلات هماهنگی و اختلال حافظه باشد درمان آستروسیتوما بستگی به مکان و اندازه تومور دارد و ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی، و درمان دارویی باشد.آپاندیموما
یک نوع تومور مغزی و نخاعی است که در نزدیکی بطن‌های مغزمی باشد آپاندیموما از سلولهای اپاندیم (سلولهای گلیال شعاعی) منشا می‌گیرند این تومورها به کندی رشد می کنند و ممکن است در امتداد نواحی پر از مایع مغزی و نخاعی شکل بگیرند علائم این نوع تومور ممکن است شامل سردرد، تهوع، تشنج و مشکلات دیداری و شنوایی باشد.گلیوبلاستوما (GBM) به عنوان یک توده سلولی در مغز یا نخاع شروع میشود این نوع سرطان به سرعت رشد می‌کند و ممکن است به بافت‌های سالم نفوذ کرده و آنها را تخریب کند گلیوبلاستوما از سلولهای گلیالی به نام آستروسیت‌ها که سلولهای عصبی را حمایت می‌کنند، شکل می‌گیرد این نوع سرطان ممکن است در هر سنی رخ دهد .
الیگودندروگلیوما
از سلولهای گلیالی الیگودندروسیت‌ها منشأ می‌گیرد و در سلول‌هایی شروع میشود که میلین تولید می‌کنند این نوع تومور ممکن است در مغز و به ندرت در نخاع ایجاد شود علائم الیگودندروگلیوما ممکن است شامل سردرد ناگهانی باشد و ممکن است در عرض چند روز ظاهر شود درمان الیگودندروگلیوما معمولاً شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است.مدولوبلاستوما
تومورهای نوع مدولوبلاستوما رشد سریعی دارند که بیشتر در کودکان دیده میشود این تومور مغزی شایع‌ترین تومور سرطانی خطرناک در مغز کودکان است مدولوبلاستوما معمولاً در ناحیه مخچه پشتی مغز ایجاد میشود علائم این نوع تومور مغزی شامل سردرد، استفراغ، مشکلات تعادل و هماهنگی، تغییرات در شخصیت و اختلالات بینایی می‌باشد.
تشخیص تومور های مغزی
برای اطمینان از وجود یا عدم وجود تومور مغز، معمولاً پس از انجام تست‌های اولیه، متخصصین پزشکی فیزیکی نورولوژیک نیز انجام می‌دهند تا هر گونه تغییرات نورولوژیک ناشی از وجود تومور مغزی را مشخص کنند.
همچنین ممکن است پزشک متخصص مغز و اعصاب موارد زیر را ارزیابی کند:
قدرت عضلات
هماهنگی
حافظه
توانایی حل محاسبات ریاضی
برای تشخیص تومور از روش‌های مختلفی استفاده میشود:
سی تی اسکن (CT scan) سر
یکی از روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سرطان مغز است این روش تصویربرداری تصاویر دقیق تری از ساختارهای داخلی مغز ارائه می دهد و این تصاویر می‌توانند به پزشک کمک کنند تا سرطان مغز و هر نوع تومور دیگری را تشخیص دهد و اندازه، موقعیت و ویژگی‌های آن را ارزیابی کند ممکن است پزشک این کار را با یا بدو تزریق تجویز کند که بتواند بعضی ساختارها مانند رگ های خونی را واضح تر ببیند.
ام آر آی (MRI)
یک روش تصویربرداری پرکاربرد برای تشخیص سرطان مغز است در این روش از یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی استفاده میشود تا تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی مغز ارائه دهد این روش بر خلاف سی‌تی اسکن، از اشعه استفاده نمی‌کند .
آنژیوگرافی
یک روش تصویربرداری پیشرفته است که از تزریق رنگی استفاده می کنیم که به رگ، که معمولا قسمت کشاله ی ران، تزریق می شود این روش به تصویرسازی جریان خون در مغز کمک کرده و می‌تواند عروق خونی غیرطبیعی مرتبط با انواع خاصی از تومورهای مغزی را تشخیص دهد.
اشعه ایکس
عکس برداری با اشعه ی ایکس شکستگی را نشان می دهد گاهی در تومور رسوبات کلسیم مشاهده می شود اگر سرطان به استخوان رسیده باشد، رسوبات کلسیم در جریان خون دیده می شود.
نمونه برداری
بیوپسی یکی از روش‌های معمول برای تشخیص تومور است این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا نمونه‌ای از بافت تومور را بردارند تا نوع تومور، بافت تومور و بدخیم یا خوش‌خیم بودن تومور مشخص و در نتیجه به تشخیص دقیق‌تری برسند .
آیا سرطان مغز درمان دارد؟
درمان تومور به عواملی مثل نوع تومور،اندازه تومور ،محل قرار گیری تومور بستگی دارد.
درمان دارویی
این داروها با استفاده از ترکیبات شیمیایی، سلولهای سرطانی را تخریب می‌کنند آنها می‌توانند به صورت خوراکی، تزریقی یا از طریق تحریک مستقیم به محل تومور مصرف شوند. این روش درمانی برای کاهش اندازه و رشد تومور، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد به علاوه، در برخی موارد، درمان دارویی ممکن است برای کاهش فشار درون جمجمه و کنترل علائم ناشی از تومور مغزی نیز استفاده شود این درمان‌ها باید تحت نظر پزشک متخصص شما صورت گیرد و باید با احتیاط و دقت انجام شود.پرتو درمانی یا رادیو تراپی
یک روش درمانی است که از امواج پرانرژی مانند اشعه‌ی ایکس برای درمان تومورهای مغزی استفاده میشود در این درمان در واقع اشعه ایکس به سمت محدوده تومور تابانیده میشود تا از تکثیر غیر طبیعی سلولها جلوگیری کند و سلولهای معیوب را از بین ببرد این روش می‌تواند به کاهش اندازه تومور، کنترل رشد آن و کاهش فشار درون جمجمه کمک کند همچنین، ممکن است باعث بهبود علائم مرتبط با تومور مغزی شود از طرف دیگر، پرتودرمانی ممکن است با عوارضی همچون خستگی، تغییرات در پوست و مو، و تغییرات در عملکرد مغزی همراه باشد.شیمی درمانی
شیمی درمانی در روند درمان تومور مغزی می‌تواند به کاهش اندازه تومور، کنترل رشد آن و نابودی سلولهای سرطانی کمک کند این روش معمولاً به صورت ترکیبی با سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران مغزی را تسریع کند عوارض آن حالت تهوع و استفراغ بیمار و ریزش موهای سر و ابرو است.جراحی
گاهی برداشتن کامل یا بخش عمده‌ای از تومور برای سلامتی بیمار بهتر است در صورتی که موقعیت تومور در جایی از مغز باشد که قابل جراحی کردن باشد در این روش تومور با جراحی و بدون آسیب رسیدن به بافت مغزی یا عملکرد عصبی برداشته میشود عوارض جراحی عفونت و خونریزی و آسیب به عصب‌ها است در صورتی که عصبی بینایی یا شنوایی آسیب ببیند، فعالیت‌های فرد مختل میشود.
تومور مغزی در زنان باردار
تومور مغزی در زنان باردار یک موضوع حساس است این امر به دلیل محدودیت‌های مربوط به استفاده از اشعه در تصویربرداری و همچنین درمان‌های مرتبط با تومور مغزی حین بارداری مورد توجه قرار می‌گیرد مادران باردار که به تومور مغزی مبتلا هستند، نمی‌توانند به دلیل اثرات مخرب اشعه بر جنین، از فرآیندهای تصویربرداری مانند سی تی اسکن استفاده کنند و همچنین برای درمان نمی توان تحت پرتو قرار گیرند حتی در تجویز داروها نیز پزشکان محدودیت دارند.
جمع بندی
تومورهای مغزی یکی از مسائل مهم و خطرناک است که ناشناختگی با آن می‌تواند باعث افت روحیه مبتلایان شود این مقاله سعی دارد با معرفی انواع تومورهای مغزی، اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دهد تا بتوانید با آگاهی بیشتر، بهتر با بیماری خود یا عزیزانتان کنار بیایید. اکثر تومورهای مغزی با روش‌های درمانی مدرن قابل درمان هستند و تکنولوژی پزشکی روزبه روز در این زمینه پیشرفت‌های زیادی داشته است بنابراین، تشخیص به موقع و شروع سریع به درمان، امیدواری به درمان کامل و بازگشت به سلامتی را فراهم می‌کند.
